Tadeusz Manista
tadek.manista@op.pl
Dokument znaleziony w szafie
Sławomir Bogacki porządkuje starą szafę po przodkach. Nagle jego dłoń natrafia na pożółkłe kartki papieru, jakich wiele w szafie. Już chce je wyrzucić, gdy w ostatniej chwili spostrzega wizerunek dwugłowego orła carskiego na nagłówku. Cofa rękę znad kosza i powoli rozprostowuje stare karty. Jego zdziwienie narasta. Okazuje się bowiem, że oto odnalazł XIX wieczny manuskrypt (rękopis – przyp. aut.).
Podarunek
Kolega Sławek przyniósł mi ów dokument ze słowami: „Ty będziesz wiedział, co z tym zrobić”. Nie zaprzeczyłem. Przyjąłem go z namaszczeniem, gdyż już na pierwszy rzut oka papier wydawał się być kruchy i nie dał się łatwo rozkładać.
Po rozchyleniu pożółkłych kartek przeczytałem nagłówek: „My Aleksander drugi Cesarz Wszech Rossyi Król Polski etc…” A więc gdzie była wtedy Polska? Odpowiedź była smutna:– pewnie tylko w sercach Polaków…
Dokument ten to akt kupna – sprzedaży gospodarstwa położonego w Żurominie. Sporządzony został w Mławie, w kancelarii regenta. Jest unikatem zawierającym wiele cennych (i nigdzie nie publikowanych!) informacji o XIX – wiecznej osadzie. Pisownia i interpunkcja jak w oryginale. Tak więc Drogi Czytelniku poczuj się jak na premierowej prezentacji. Rozkoszuj się językiem naszych przodków.
Treść aktu
„My Aleksander drugi Cesarz Wszech Rossyi Król Polski etc… etc… etc…
Komu otem wszędzie należy, wiadomo czynimy iż przed Regentem Kancellaryi w Mławie, zeznany został akt urzędowy, osnowy następująceij
Działo się to wmieście Mławie przy ulicy Rynek Stary w domu pod numerem dwadzieścia trzy, w Kancellaryi Regenta dnia /dziesiątego/ dwudziestego drugiego (wyjaśnienie stosowania podwójnych dat w cz. II – przyp. aut.) listopada tysiąc ośmset siedemdziesiątego drugiego roku
Przed Franciszkiem Chudzyńskim Regentem Kancellaryi Okręgu Mławskiego w Gubernii Płockiej, w mieście Mławie z urzędowania zamieszkałym, w przytomności świadków w końcu tego aktu wyrażonych, stawili się osobiście: 1. Józef Więckowski dziedzic nieruchomości w osadzie Żurominie okręgu Mławskim gminie Żuromin zamieszkały 2. Maryan Cichaczewski takoż w osadzie Żuromin zamieszkały 3. Paweł Sokołowski i Maryanna z Kalacińskich, Sokołowska żona Tegoż, mąż żonie asystujący i z prawa własnego działający, oboje małżonkowie również w osadzie Żuromin zamieszkali. Wszyscy zamieszkania prawne na skutki tego aktu w swych dotychczasowych mieszkaniach obierający, Regentowi znane, do działań urzędowych zdolni, którzy przede wszystkim złożyli
a) Uchwałę Zebrania Gromadzkiego w osadzie Żuromin, z dnia /drugiego/ czternastego Października roku bieżącego, na dowód: że Józef Więckowski mocen jest sprzedać swoje nieruchomości i gronta w granicach i w samej osadzie Żuromina, Pawłowi Sokołowskiemu
b) Świadectwo Wójta gminy Żuromin z dnia /osmego/ dwudziestego Listopada roku bieżącego za N (numerem – przyp. aut.) 1687 wydane, na dowód: że Nabywca Paweł Sokołowski jest rolnikiem uwłaszczonym (tj. posiadającym akt własności użytkowanej ziemi – przyp. aut.) w osadzie Żuromin
I na zasadzie tych dowodów zawarli między sobą dobrowolnie kontrakt kupna i sprzedaży osnowy następująceij.
I Józef Więckowski oświadczył: Iż on sprzedaje Pawłowi Sokołowskiemu nieruchomości swoje w osadzie Żuromin i w gruntach tejże osady rozciągające się a składające się z zabudowań ogrodów, placów, grontów ornych, łąk, paśników, użytków i nieużytków, z zasiewami ozimnemi, z zapassami słomy i paszy, oraz z zapasami zboża jakie się jeszcze znajdują, z nawozami …. , ogrodzeniami w tabeli likwidacyjnej osady Żuromin, pod numerem pięćdziesiąt siedem opisaną, a nabyłą od Maryana Cichaczewskiego aktem urzędowym z dnia /dwudziestego dziewiątego stycznia/ dziesiątego lutego roku bieżącego w Mławie przed Regentem Franciszkiem Chudzyńskim zawartym i i również w tym akcie opisaną – z całkowitem swem prawem, przywilejami i służebnościami, bez żadnego dla siebie wyłączenia i zastrzeżenia: w ogóle za rubli srebrnych tysiąc dwieście, w possesyą zaraz z podpisaniem tego aktu daje: i zezwala: aby tytuł własności hypotecznie na Imię Pawła Sokołowskiego był uregulowany i przepisany, zaręczając: że sprzedanej tym aktem osady (tu gospodarstwo – przyp. aut.) długi nie obciążają, gdyż jakiekolwiek toczy się process o kawał gruntu z dziedziczką dóbr Zielona; to jednak Józef Więckowski na zaspokojenie kosztów złożył Nabywcy rubli siedem a Nabywca tę kwotę za dostateczną przyjął i sam zobowiązał się interess ten załatwić, podług swego przekonania – Naostatek Józef Więckowski przyznaje że on odebrał od Pawła Sokołowskiego summę szacunkową rubli srebrnych tysiąc dwieście, i z tej summy Onego kwituje
II Obecny temu Paweł Sokołowski zadeklarował iż sprzedaż tę i kupno akceptuje
III W jednem mieszkaniu zostaje Dzierżawca, czyli lokator, zatym Paweł Sokołowski dotrzyma Mu kontraktu do dnia: /dwunastego/ dwudziestego czwartego Czerwca tysiąc ośmset siedemdziesiąt trzeciego roku i ma prawo od Niego odebrać przypadającą cenę dzierżawną od Świętego Michała (29 września – przyp. aut.) roku bieżącego, do Świętego Jana(24 czerwca – przyp. aut.) tysiąc ośmset siedemdziesiąt trzeciego roku, jako swoją własność
IV Wszelkie podatki od dnia Świętego Michała roku bieżącego, Nabywca Paweł Sokołowski obowiązuje się opłacać – zaległości zaś gdyby się jakie okazały, regulują się do Józefa Wieckowskiego
V W wykonaniu tego aktu strony poddają się egzekucji
VI Strony objaśnione zostały iż osady włościańskie mniejsze od sześciu morgów (1 morga=0,56 ha przyp. aut.) mogą przechodzić z rąk do rąk w tej przestrzeni, w jakiej istniały w czasie wydania Ukazów (rozporządzeń carskich – przyp. aut.) z dnia /dziewiętnastego Lutego/ drugiego Marca tysiąc ośmset sześćdziesiąt czwartego roku – wszakże raz już połączone nie mogą być następnie dzielone na części mniejsze od sześciu morgów
VII Obecny temu Maryan Cichaczewski jako pierwotny dziedzic osady tym aktem opisanej, zadeklarował: iż przeciwko tej sprzedaży nie ma nic do nadmienienia ani żadnych praw
VIII Paweł Sokołowski oświadczył, że On summę sześćdziesiąt rubli, jako fundusz swej żony Maryanny z Kalacińskich Sokołowskiej, na spłatę summy szacunkowej tym aktem ustanowionej, użyty dla swej żony wymienionej Maryanny Sokołowskiej zabezpiecza na swym majątku ruchomym i nieruchomym, wszczegolności zaś na nabytej tem aktem osadzie i zezwala aby ta summa w wykazie hypotecznym dla Niej zapisaną była”
Dodaj komentarz